650 woorden – 3 – 4 minuten lezen
Organisaties vormen zich door een eindeloze stroom aan acties en reacties tussen de mensen. Iedereen reageert continu op elkaar.
Niemand heeft overzicht over wat in een organisatie gebeurt.
Om dat aan te tonen behandel ik een metafoor die beschrijft hoe je een organisatie kunt bekijken. Namelijk het toneelstuk Tamara.
Tamara
Tamara is een toneelstuk dat in Hollywood wordt uitgevoerd. In Tamara spelen 12 acteurs voor een lopend, en zelfs rennend publiek.
Het toneelstuk gaat over Gabriele d’Annunzio en speelt in Italië in de tijd van Mussolini. D’Annunzio is een Italiaanse poëet, nationalist, rokkenjager, en revolutionair en heeft huisarrest. Tamara is een Poolse schoonheid, aristocraat, en kunstenares, en heeft als opdracht om een portret van D’Annunzio te schilderen.
Het toneelstuk speelt niet af op een normaal podium. In plaats daarvan verdeelt het publiek zich in kleinere groepjes en volgen ze de acteurs in verschillende kamers waar de scenes zich afspelen. Ze komen terecht in de slaapkamer, keuken, woonkamer, schuur, enzovoorts.
12 acteurs in 12 kamers kunnen 479.001.600 verschillende verhaallijnen creëren.
Bijvoorbeeld, een man uit het publiek volgt de chauffeur van de keuken tot aan de slaapkamer van de dienstmeid. Daar ontmoet zij de butler. Als de scene klaar is, gaat iedere acteur naar een andere kamer. Het publiek moet een keuze maken wie ze willen volgen.
De man uit het publiek besluit de butler te volgen, en iemand anders volgt de dienstmeid. Op die manier krijgt iedere persoon een totaal verschillende set aan scenes voorgeschoteld.
Het toneelstuk Tamara kan nooit in een keer begrepen worden, ook niet als het publiek hun ervaringen uitwisselen. Sterker nog, twee verschillende mensen kunnen dezelfde scene totaal anders opvatten, omdat ze daarvoor andere verhaallijnen hebben meegekregen. Bijvoorbeeld, het kan zijn dat in een eerdere scene duidelijk werd dat de chauffeur een spion is. In een volgende scene blijkt hij verliefd op de dienstmeid. Het is de vraag of dat echt zo is of dat dat bij zijn rol als spion hoort.
Wat leer je van Tamara?
- In een organisatie spelen, net als in Tamara, meerdere scenes tegelijk. Niemand kan het geheel daarvan overzien.
- Tamara laat zien dat de betekenis van wat zich afspeelt in een scene afhankelijk is van plaats en tijd.
- De betekenis die mensen geven aan een scene, hangt af van wat ze eerder hebben meegemaakt.
- Er zijn meerdere juiste interpretaties mogelijk.
- Objectieve kennis over organisatieontwikkeling is niet mogelijk – alles wat we weten over organisaties en hoe mensen zich daarin bewegen is een sociaal construct.
- Alle verhalen over organisaties (inclusief de verhalen die ik schrijf in deze blog) zijn een interpretatie van een waarheid. Meerdere juiste interpretaties zijn mogelijk.
Ok, en nu?
Er zijn managers die zichzelf zien als iemamd met een helicopterview. Zij denken dat ze als het ware boven de organisatie hangen, alles overzien, en met een slim plan/visie/blauwdruk de organsiatie (dus mensen zoals Annet, Kees en Piet kunnen aansturen. Natuurlijk heeft zo’n plan/visie/blauwdruk wel effect op mensen. Het is een middel van communiceren en een goed plan kan enige houvast bieden.
En het is uiteindelijk gebaseerd op de illusie dat iemand een totaaloverzicht heeft op wat er in alle aparte kamers gebeurt. Dat zet de waarde van zo’n plan wel in een ander daglicht.
Een organisatie vormt zich door een opeenstapeling van allerlei persoonlijke interacties tussen mensen in verschillende kamers. Niemand kan dat totaal overzien, laat staan sturen.
Boje, D.M., (1995). Stories of the storytelling organization: A postmodern Analysis of Disney as “Tamara-Land”. Academy of Management Journal. 38(4), 997 – 1035.
Marieke Venselaar 